Zaburzenia osobowości typu borderline (graniczne)
Padre Camillo • 19 lipca 2019
Charakterystyka kliniczna osobowości borderline

Spotykając się przez lata z setkami, tysiącami ... ludzi mogę sam siebie i innych określić, że mamy "coś trochę z osła, trochę z lwa".
Przystępując do przedstawienia zaburzenia osobowości typu borderline ma to również fundamentalne znaczenie, ponieważ wielu pacjentów cierpi również na zaburzenia depresyjne.
W DSM - 5 Bez tajemnic James Morrison podkreśla, że "należy ustalić, czy zachowania samobójcze, gniew i poczucie pustki nie są doświadczane jedynie podczas epizodów depresji. Podobnie musimy się dowiedzieć, czy niestabilność afektywna nie jest spowodowana cyklotymią... U pacjentów z BPD (z pogranicza) mogą występować epizody psychotyczne, ale na ogół są one krótkotrwałe i związane ze stresem oraz szybko i spontanicznie ustępują - wszystko to sprawia, że wzięcie ich za schizofrenię jest mało prawdopodobne. Nadużywanie rozmaitych substancji psychoaktywnych może prowadzić do zachowań samobójczych, niestabilności nastroju i słabszej kontroli impulsów. Pacjenci zachowują się też teatralnie".
(s. 603).
1. Osoby z BPD (borderline personality disoder) przejawiają również cechy innych zaburzeń osobowości np. histrionicznej (są teatralni), narcystycznej - (są egocentryczni). U osób z pogranicza BPD występują także zaburzenia osobowości antyspołecznej (są impulsywni i nie kontrolują swego gniewu, są destrukcyjni wobec samych siebie i innych). U pacjentów z borderline spotyka się czasem także dysocjacyjne zaburzenia tożsamości.
Osoby z osobowością z pogranicza przeżywają kryzys w odniesieniu do nastroju, zachowania lub relacji interpersonalnych. Wiele z tych osób odczuwa pustkę i znudzenie życiowe.
Przywiązują się bardzo mocno do osoby i tę osobę przywiązują do siebie, a z czasem wyrażają wobec niej złość, wrogość, kiedy wydaje im się, że są ignorowane i źle traktowane przez osoby od siebie zależne. Pod wpływem impulsu mogą się zranić lub okaleczyć co jest wyrazem złości, wołania o pomoc lub też próbą znieczulenia się na emocjonalny ból.
Osoby z borderline często aby uśmierzyć cierpienie znieczulają się alkoholem i innymi środkami psychoaktywnymi np. marihuaną. Intensywne zmiany nastroju, impulsywność i niestabilne relacje z innymi powodują, że osoby te mają trudności w sferze społecznej np: w szkole, na studiach, w pracy zawodowej. Mogą też nawiązywać szybkie i nierozważne kontakty seksualne. Ulegają też niepohamowanym zakupom, mają napady objadania się i niebezpiecznej jazdy samochodem.
2. Chcę jeszcze z terapii poznawczej zaburzeń osobowości za Aaronem T. Beckiem uzupełnić to, co powyżej przedstawiłem, że dodatkowo z osobowością borderline mogą współwystępować jeszcze: "zaburzenia lękowe (zwłaszcza fobia społeczna i zaburzenia stresowe pourazowe), zaburzenia psychotyczne oraz inne zaburzenia osobowości... Niektórym zaburzeniom współwystępującym z osobowością typu borderline należy dać pierwszeństwo w terapii jako rozpoznaniom nadrzędnym.
Do tej grupy należą: zaburzenia afektywne dwubiegunowe, tzw. duża depresja, zaburzenia psychotyczne (poza przejściową psychozą w reakcji na stres, która zazębia się z dziewiątym kryterium osobowości granicznej), nadużywanie substancji psychoaktywnych wymagające detoksykacji, ADHD oraz anoreksja. Tymi zaburzeniami należy się zająć w pierwszym rzędzie.
(s. 471)
3. W ostatnich sześciu latach spotkałem się kilkakrotnie z osobami z osobowością borderline. Dotyczyło to zazwyczaj kobiet w młodym dorosłym życiu, ale również i kilku młodych mężczyzn. Moim obserwacjom pod kontem relacji interpersonalnych i kontaktów seksualnych były poddane szczególnie trzy młode kobiety. Ze względu na bardziej seksuologiczny charakter badań mogłem stwierdzić u nich m.in., że podejmowały nierozsądne kontakty seksualne z mężczyznami. Celem było przywiązanie partnerów do siebie i uzależnienie od siebie nawet kosztem zdrowia psychicznego mężczyzn, którzy popadali w stany depresyjne. Kobiety te jak wyżej zaznaczyłem przy próbach ich opuszczenia szantażowały swych partnerów, że popełnią samobójstwo. Dokonywały także okaleczeń ciała i znieczulały swój psychiczny ból alkoholem, narkotykami. Mogłem też dowiedzieć się od mężczyzn, że na początku ich partnerstwa było wszystko spontaniczne, gwałtowne, ale z czasem obserwowali u swoich partnerek narastającą "falę szczęścia" a po niedługim czasie wielką "falę złości" i wrogości z byle jakiego powodu, co było dla nich cierpieniem psychicznym nie do zniesienia . Dwóch z nich zrezygnowało z dalszych spotkań z tymi kobietami. Jeden natomiast wraz z partnerką korzysta z sesji terapeutycznych.
Zaburzenia osobowości typu borderline wg Kryteriów Diagnostycznych DSM - 5, 301. 83
Stały wzorzec zachowań i doświadczania emocji, polegający na niestabilności związków międzyludzkich, zmienności w zakresie postrzegania samego siebie i reakcji emocjonalnych oraz znaczna impulsywność, rozpoczynający się u młodych dorosłych i występujący w różnych warunkach, charakteryzujący się co najmniej pięcioma z poniższych:
A. Desperacki wysiłek wkładany w unikanie wyobrażonego odrzucenia przez innych (Uwaga: Nie obejmuje zachowań samobójczych i samookaleczenia się, opisanych w punkcie 5).
B. Niestabilne i burzliwie przebiegające związki międzyludzkie, charakteryzujące się wahaniami między skrajnymi stanami - idealizowaniem lub pozbawianiem wartości.
C. Zakłócenie poczucia własnej tożsamości: wyraźnie i trwale niestabilny obraz samego siebie lub własnego "ja".
D. Impulsywność, okazywana w co najmniej dwóch obszarach, stwarzająca potencjalne zagrożenie (np. wydatki, seks, nadużywanie substancji, lekkomyślna jazda, objadanie się) (Uwaga: Nie obejmuje zachowań samobójczych i samookaleczenie się, opisanych w punkcie 5).
E. Nawracające zachowania, gesty lub groźby samobójcze lub samookaleczenia.
F. Niestabilność reakcji emocjonalnych spowodowana zmiennością nastroju w zależności od warunków (np. nasilone epizody dysforii, drażliwość lub lęk utrzymujące się do kilku godzin, rzadko dłużej niż kilka dni).
G. Przewlekłe poczucie pustki.
H. Niedostosowane zachowania, poczucie gniewu i trudności w panowaniu nad nim (np. częste wybuchy złości, utrzymujące się poczucie gniewu, powtarzający się udział w bójkach).
I. Związane z czynnikami stresowymi, przemijające wyobrażenia paranoidalne lub bardzo nasilone objawy dysocjacyjne.