Heteroseksualność cz. I

1. W "Seksualność człowieka" cytowany często przeze mnie Dr n. med. John Bancroft podaje na podstawie analiz innych badaczy dane dotyczące zachowań seksualnych w różnych kulturach. Przedstawia zatem trzy rodzaje społeczeństwa:

c) Społeczeństwa permisywne - w niektórych przypadkach permisywizm dotyczy tylko wczesnego dzieciństwa, lecz często trwa przynajmniej aż do małżeństwa. Aktywność seksualna między młodymi ludźmi jest aprobowana, lecz ciążę postrzega się jako wskazanie do zawarcia małżeństwa". (s. 196).

Broude i Greene (1980) uwzględnili 141 społeczeństw, na temat których dostępne były odpowiednie informacje o seksualności przedmałżeńskiej. Przedmałżeńską aktywność seksualną po przeprowadzonych badaniach uważano za rzadką u kobiet 43 % i u mężczyzn w 31 % społeczeństw. Według Whyte'a (1980) podwójne standardy seksualności przedmałżeńskiej występowały w 44 % kultur.

Społeczeństwa różnią się także pod względem poglądów na wiek młodzieńczy. W niektórych kulturach, jak nasza własna, wiek dojrzewania to długi okres łączący odmienne oczekiwania i obowiązki pochodzące zarówno z dzieciństwa, jak i pełnej dorosłości. W innych społeczeństwach okres adolescencji może być bardzo krótki i powiązany z rytuałami plemiennymi, po przejściu których dziecko przechodzi w wiek dorosły.

 

Schlegel i Barry (1980) zestawili i poddali analizie dane pochodzące ze 183 społeczeństw w poszukiwaniu międzykulturowych ceremonii inicjacyjnych w wieku adolescencji. Występowały one w mniejszości społeczeństw, w wieku zbliżonym do pokwitania, chociaż rozbieżność sięgała od 8 do 18 lat. Schlegel i Barry podsumowują swoje analizy i stwierdzają:

"W 25 % ceremonie dotyczyły obu płci, u 21 % wyłącznie dziewcząt i u 9 % wyłącznie chłopców. U obu płci ważnymi tematami była płodność - seksualność i odpowiedzialność, lecz na odpowiedzialność kładziono nacisk u chłopców, natomiast u dziewczynek wyraźnie przeważały zagadnienia związane z płodnością i seksualnością. Tworzenie więzów emocjonalnych z przedstawicielami tej samej płci charakteryzowało 37 % ceremonii chłopców, lecz tylko 8 % ceremonii dziewcząt, co potwierdza powszechnie przyjęte założenie, że mężczyźni znacznie częściej niż kobiety tworzą więzi w obrębie tej samej płci poza rodziną. Zabiegi na narządach płciowych (np. obrzezanie lub wycięcie łechtaczki) wykonywano u 32 % chłopców i jedynie u 8 % dziewcząt, chociaż inne nieprzyjemne lub bolesne doznania występowały odpowiednio w 32 % i 25 % przypadków". (s. 196).

2. Inną postacią służącą do sterowania i modelowania seksualności młodych ludzi w niektórych społeczeństwach była tzw. "sypialnia", gdzie dzieci i nastolatki jako grupa były oddzielane od najbliższych. Hotvedt (1981) porównał model sambijski z modelem szczepu Munda z północno wschodnich Indii:

 "Sambijska sala sypialna symbolizowała skrajną postać segregacji seksualnej, z homoseksualną inicjacją młodszych chłopców przez starszych. Stanowiło to objaw męskości i męskiej przyjaźni w społeczeństwie, w którym relacje heteroseksualne miały nieco antagonistyczny charakter. Natomiast w szczepie Munda sale sypialne służą obojgu płci. Podobieństwo polega na tym, że starsze dzieci zajmują się seksualnym uświadomieniem młodszych, lecz w tym przypadku obejmowało ono zachowania i relacje heteroseksualne". (s. 196).

Za punkt zwrotny w przemianach przyjmuje się drugą połowę XVIII stulecia stanowiący początek rewolucji przemysłowej, kiedy to również nastąpił nagły wzrost ciąż pozamałżeńskich, jak i liczby nieślubnych dzieci oraz obniżenie wieku zawierania małżeństw. Doprowadziło to do nadzwyczajnego przyrostu naturalnego, który trwał aż do lat trzydziestych XX wieku.

W przedindustrialnej Anglii jak podaje Gillis (1985) zawierano późno małżeństwa i normą było także dziewictwo wśród osób wolnego stanu. Sprzyjało ku temu zamieszkiwanie przez młodych z rodzinami ich pracodawców na wsi. Wczesne doświadczenia seksualne zostały zdominowane przez tzw. "zabawy w poligamię", czyli niewinną seksualność grupy, która chroniła młodą osobę przed wejściem w przedwczesny związek. 

Zaręczyny były bardzo istotnym wydarzeniem i dopiero po nich dozwolone były kontakty seksualne z założeniem, że ciąża będzie prowadzić do małżeństwa.  

W koloniach Nowej Anglii i w Ameryce Północnej dziewczyny zapraszały wybranych przez siebie chłopców do spędzenia wspólnej nocy. Tradycja wymagała, by na początku byli oni ubrani w pełni, lecz gdy związek rozwijał się pomyślnie i zażyłość wzrastała, aktywność seksualna posuwała się naprzód aż do odbycia pełnego stosunku seksualnego. Na tym etapie para zapowiadała zaręczyny, a w przypadku ciąży małżeństwo.

3. Ważnym wydarzeniem dla kształtowania się różnych modeli heteroseksualnych było pojawienie się bogatej burżuazji i klas średnich, które przejęły część politycznych, społecznych i także gospodarczych wpływów należących wcześniej do ziemiaństwa. Te nowo powstałe klasy wyznawały nowe poglądy (purytanizm), które kładły nacisk na świętość związku małżeńskiego i osobistego wyboru małżonka.

W tamtych czasach pojawiły się też zachęty do wczesnego zawierania małżeństw, szczególnie wśród osób ubogich. Ze względu na dyskryminację stanu wolnego łatwiej było uzyskać pomoc dla małżonków, łatwiej im było znaleźć  zatrudnienie, gdyż pracodawcy traktowali dwie osoby za cenę jednej. Często małżonkowie, mimo że korzystali z pracy młodszych kilkunastoletnich dzieci, zachęcali je do opuszczenia domu po osiągnięciu zdolności do zawarcia małżeństwa. Ciąża stała się środkiem służącym do zawarcia małżeństwa lub zapewnienia pomocy ze strony parafii.

 Nowa klasa - burżuazja uważała, że czynności ciała, w tym seksualne są czymś, co należy ukrywać. Należało ukrywać nagość i okazywanie uczuć.  Seks przedmałżeński był zakazany i zakaz ten funkcjonował szczególnie w odniesieniu do dziewcząt pochodzących z burżuazji. Jednak im bardziej ludzie zwalczali seksualność, to tym bardziej środowisko stawało się zseksualizowane. 

Mężczyźni zaczęli wykorzystywać swoje partnerki z niższych klas społecznych, coraz częściej korzystali z usług prostytutek.  

a) Goody (1971) zaproponował model euroazjatycki, który przeciwstawił modelowi afrykańskiemu: "Mianem Eurazji określił obszar sięgający od terenów śródziemnomorskich do równiny Gangesu. Zgodnie z modelem euroazjatyckim, główny cel małżeństwa stanowiło dziedziczenie własności ziemskiej. (...). W modelu afrykańskim kładziono nacisk na prokreację, czemu towarzyszyły o wiele bardziej swobodne postawy i obyczaje dotyczące zachowań seksualnych". (s. 199).

b) W krajach muzułmańskich istnieją silne ograniczenia nakładane na seksualność przedmałżeńską, co w znacznym stopniu umożliwia wczesne zawieranie małżeństw przez dziewczyny. Istnieją jednak różne negatywne konsekwencje wczesnego wstępowania w związki małżeńskie zarówno jeśli chodzi o przeludnienie, jak i obniżenie statusu kobiety: "Wiele krajów zwalcza to zjawisko podnoszące minimalny wiek zdolności do zawarcia małżeństwa (Farman - Farmaian 1978), lecz tabu związane ze współżyciem seksualnym przed małżeństwem pozostaje dość silne". (s. 200).

c) Normy seksualne w Rosji od Rewolucji Październikowej zmieniły się w bardziej nowoczesne, permisywne wzorce o wiele później niż w pozostałych krajach północnej Europy. W Chinach natomiast mamy do czynienia z długą historią tłumienia seksualnych środków wyrazu: "Publiczne wyrażanie sympatii, nawet trzymanie się za ręce, niekiedy jeszcze budzi dezaprobatę. W związkach sympatię wyrażano ustnie lub poprzez kontakt wzrokowy, a nie kontakt fizyczny (Renaud i wsp. 1997)".

4. Jeśli chodzi o wiek rozpoczęcia współżycia to w sześciu krajach uprzemysłowionych występują znaczne podobieństwa. Przeciętnie wynosi on 17,5 roku dla mężczyzn i 17,8 roku dla kobiet, czyli różnica płci jest niewielka. 

W przypadku 29 krajów afrykańskich obserwuje się większą zmienność, lecz ogólnie średnia wieku  jest wyższa u mężczyzn 18,5 roku niż u kobiet 16,7 roku. 

"W krajach afrykańskich średni wiek waha się od 15,5 roku w 11 krajach do 20,5 roku w Rwandzie. W krajach latynoamerykańskich u mężczyzn wiek jest nieco niższy 16,9 roku niż u kobiet 18,6 roku, natomiast w krajach azjatyckich i w krajach na etapie przejściowym, wiek rozpoczęcia współżycia u mężczyzn i u kobiet jest zbliżony. W krajach uprzemysłowionych wiek zawarcia pierwszego związku małżeńskiego jest wyższy u mężczyzn niż u kobiet (27 lat dla mężczyzn i 23, 6 lat dla kobiet). Różnica ta jest większa w krajach afrykańskich (przeciętnie odpowiednio 24,4 roku i 18,8 roku), przy czym przeciętna różnica wieku jest jeszcze wyższa i wynosi 9,2 roku od 7,2 roku w Zambii i 14,7 roku w Burkina Faso". (s. 200).

Powyższe dane wskazują na wcześniejsze rozpoczęcie współżycia seksualnego jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego w krajach uprzemysłowionych niż w krajach afrykańskich. Badacze Wellings i wsp. (2006) w swoich analizach przedstawiają, że w krajach uprzemysłowionych : (Wielka Brytania, Australia, USA, Francja, Włochy, Norwegia) rozpoczęcie współżycia seksualnego (17, 5 roku dla mężczyzn i 17, 8 roku dla kobiet) jest znacznie wcześniejsze niż w krajach afrykańskich i zawarcie pierwszego związku małżeńskiego (27 lat dla mężczyzn i 23,6 lat dla kobiet) gdzie pierwsze współżycie seksualne jest znacznie wcześniejsze niż w krajach afrykańskich: (Afryka Środkowa, Afryka Zachodnia, Afryka Wschodnia i Południowa, Ameryka Łacińska i Karaiby, Azja, Kraje w stadium przejściowym), przy czym pierwsze współżycie seksualne (od 15, 5 lat do 20, 5 lat), i pierwsze małżeństwa zawierane są (24,4 mężczyźni i 18, 8 roku kobiety). 

 Wyszczególniłem powyżej tylko niektóre wpływy kulturowe i historyczne na kształtowanie się heteroseksualności człowieka żyjącego w różnym czasie historycznym jak i w różnym środowisku kulturowym.