DBT Asertywność cz. II

1. Kiedy zgłaszają się do mnie partnerzy/ małżonkowie na pierwszym spotkaniu terapeutycznym jeśli jest możliwe przyjmuję ich razem i wysłuchuję ich problemów życiowych. Często jednak chcą oni, abym ich wysłuchał osobno i dopiero przyjął ich razem po analizie treści przedstawionych przez nich problemów. Dopiero wtedy dochodzi do pewnej polaryzacji porozumienia między partnerami/ małżonkami i mogę przejść do następnego ćwiczenia oraz dokonać analizy ich życiowej hierarchii wartości. Bardzo często ludzie robią fałszywe założenie, że druga strona rozumie co parter/ małżonek ma na myśli kiedy wyraża jakieś pragnienia, domniemane oczekiwania lecz okazuje się, że zazwyczaj jak to się potocznie mówi: "(...) mijają się oni na korytarzach". Druga osoba ma bardzo często inne oczekiwania i potrzeby, i niestety nie zostają one odkodowane. Przez wiele lat wypracowałem metodę, która pomaga we wzajemnym rzeczywistym spojrzeniu partnerów/ małżonków na swoje oczekiwania i zaspokojenie swoich potrzeb. Dlatego podczas pierwszej czy drugiej sesji pacjenci wykonują ćwiczenie hierarchii wartości odpowiadając na pytania i wyszczególniając swoje osobiste wartości, przypisując je do poszczególnych pytań w kolumnie poniżej :

a) Co jest dla mnie najważniejsze?

b) Co jest dla mnie bardzo ważne ?

c) Co jest dla mnie ważne ?

d) Co jest dla mnie przyjemne ?

To ćwiczenie terapeutyczne stosuję od wielu lat. Pozwala ono na stwierdzenie czy partnerzy/małżonkowie mają podobną hierarchię wartości i na jakich poziomach swoje wartości mają rozlokowane w ankiecie. Podczas zestawienia i analizy tych wydobytych informacji mogę wskazać na styczne łączące ich życie codzienne lub częściej wskazać na różnice, które powodują brak komunikacji między nimi. Na następnej sesji na podstawie badania hierarchii wartości omawiamy wspólnie poszczególne sytuacje, w których dany partner/ małżonek może wypowiedzieć swoje asertywne "nie zgadzam się" i wtedy dopiero następuje przywrócenie więzi emocjonalnej potrzebnej do dalszego trwania w związku. Oczywiście potrzeba jest obustronnej zgody na terapię, aby nastąpił progresywny rozwój więzi partnerskiej/ małżeńskiej jak to jest wyrażone w piosence: "(...), bo do Tanga trzeba dwojga". 

2. Bierność i nic nie robienie kiedy związek rozpada się powoduje tylko narastanie stanów frustracji, rozgoryczenia i depresji. Paradoks bycia biernym oznacza, że na krótką metę poddanie się pozornie tylko chroni związek partnerski/ małżeński, jednak w dłuższej perspektywie przybiera on nieznośną postać i w rezultacie zmuszając cię do jego zniszczenia w celu odcięcia się od bólu. 

Zachowując się agresywnie, także możemy zniszczyć związek partnerski/ małżeński, gdyż odpychamy od siebie ludzi. Agresywny styl interpersonalny pochodzi z dwóch źródeł:

Pierwszy z nich to:

Dogłębne poczucie, jak sprawy "powinny" wyglądać. W szczególności zaś silne przekonanie, jak inni powinni się zachowywać. Kiedy inni postępują w sposób naruszający twoje przekonanie o tym, co jest stosowne i właściwe, możesz poczuć silną potrzebę ich ukarania.

 

Drugim źródłem agresji jest:

 Potrzeba kontrolowania wydarzeń interpersonalnych. Kiedy ktoś narusza poczucie tego, co jest właściwe lub nie robi tego, czego od niego oczekujesz, zaczyna w tobie wzbierać złość. Zaczynasz bardziej naciskać, aby kontrolować to, co się dzieje. Czasami z tak dużą determinacją, że oddalasz od siebie innych. Zarówno bierność i agresja mogą zniszczyć związek partnerski/ małżeński.

Każdy związek partnerski/ małżeński wymaga zachowania delikatnej równowagi między robieniem tego, co chcesz robić, a robieniem tego, co sądzisz, że powinieneś robić (dla dobra związku lub innej osoby). Nie zwracając większej uwagi na to, co należy zrobić dla drugiej osoby, wkrótce spotkasz się z jej wrogością. 

Jeśli poczujesz, że szala przechyla się w stronę powinności tego, jak powinieneś działać, co powinieneś robić dla drugiej osoby - związek zacznie przypominać przykre brzemię, którego będziesz chciał się pozbyć. Dla wielu osób powinności mogą stać się bezduszną tyranią, zmuszającą ich do ignorowania swoich ważnych potrzeb. Dla zilustrowania tej sytuacji przedstawię przykład.

Prowadziłem przez pół roku partnerów: p. Krystyna (imię zmienione) 30 l, p. Piotr (imię zmienione) 34 l. Na początku p. Piotr założył, że jest w związku przyjacielskim z p. Krystyną, i że ich związek partnerski przeobrazi się kiedyś w małżeństwo. Natomiast p. Krystyna uważała, że p. Piotr jest przyjacielem, ale nigdy za niego za mąż nie wyjdzie. Spotykali się ze sobą w różnych okolicznościach. P. Krystyna wciąż stawiała partnerowi wymagania ciągłej pomocy. Miał być dyspozycyjny na każde jej życzenie. P. Piotr spełniał jej wymagania, pomagał partnerce - przyjaciółce, ale miał też do spełnienia swoje podstawowe obowiązki w odpowiedzialnej instytucji, pomagał też siostrze i swoim rodzicom. Starał się jak mógł zaspakajać potrzeby pomocy p. Krystyny. Ona ciągle mu coś zarzucała, ciągle do niego wydzwaniała sprawdzając gdzie jest i co robi? Twierdziła, że przyjaciele muszą o sobie wszystko wiedzieć i sobie pomagać. Z tego co mi było wiadomo - to ze swojej strony wobec p. Piotra nie wykazywała jakiejkolwiek pomocy. P. Piotr ciągle żył nadzieją, że ożeni się z p. Krystyną ale ona ciągle podkreślała, że nigdy za niego za mąż nie wyjdzie. Podczas mediacji dochodziło również do nieporozumień i kłótni, które wszczynała p. Krystyna. P. Piotr nie potrafił jej odmówić pomocy i trwało to przez trzy lata. Rozstali się ze sobą ze względu na rozbieżności dotyczące rozumienia czym jest przyjaźń i na czym ona polega? Przyjaźń to nie ciągła wścibskość, wszczynanie kłótni, pisanie esemesów powodujących wyrzuty sumienia u drugiej osoby, i nie ciągła jednostronna  dyspozycyjność w pomaganiu. P. Piotr obecnie uczy się asertywności i ma już rezultaty zarówno w życiu osobistym, rodzinnym, jak i społecznym.

 

3. W literaturze przedmiotu "Terapia Dialektyczno - Behawioralna (DBT)" Matthew McKay i wsp. przedstawiają kluczowe umiejętności interpersonalne, które pomogą ci spojrzeć z innej perspektywy na związek partnerski/ małżeński. Autorzy podają umiejętności świadczące o dojrzałości do zawarcia związku partnerskiego/ małżeńskiego lub do dalszego ich trwania: 

(Pierwsze dwie strategie prowadzą do osłabienia związków partnerskich/ małżeńskich, gdyż jedna z osób w końcu zobaczy, że jest kontrolowana i poczuje rozżalenie).

f) Działanie w zgodzie ze swoimi wartościami. Przyjmowanie w związku postawy biernej lub agresywnej zmniejsza zarówno szacunek wobec samego siebie, jak i szacunek wobec innych, gdyż jedna ze stron traci w związku - czyjeś potrzeby i uczucia są ignorowane". (s. 221).

Zapytaj siebie samego: Jakiego rodzaju relacje chcę budować z innymi ludźmi?

Czy chcę czułego związku, relacji opartej na zaufaniu, czy takiej, w której obie strony są równie zaangażowane?

Postępowanie w związku według wyznawanych przez siebie wartości jest kolejnym krokiem, który zdefiniuje charakter twojej relacji. 

Nie bądź zaskoczony, jeśli bezwartościowe i toksyczne relacje zakończą się niepowodzeniem. Oczywiście zanim podejmiesz odpowiedzialne i korzystne dla siebie decyzje, zastanowisz się najpierw przed ich ostatecznym podjęciem tak, abyś był zadowolony i mógł dalej poznawać w wolności innych wartościowych ludzi.