Osobowość narcystyczna

We wstępie przytoczę zdanie mojego Kierownika Seksuologii Klinicznej z Warszawy. Będąc studentem od 2010 - 2013 r. usłyszałem z jego ust takie oto stwierdzenie: "Każdy z nas jest zaburzony, ale jeszcze nie zdiagnozowany". Na tamten czas mój profesor seksuologii klinicznej bardzo dobrze uświadomił mi tę prawdę i do końca życia będę mu wdzięcznym, bo kiedy czytam literaturę przedmiotu z zakresu psychologii dialektyczno - behawioralnej i psychoterapii patrzę retrospektywnie sam na siebie i na przeszłe moje życie właśnie w tej perspektywie.

 Podobnie patrzę i obserwuję zarówno moich obecnych przełożonych jak i ludzi, którzy do mnie zwracają się po pomoc jako do seksuologa, psychologa, duchownego. Radzę każdemu, kto czyta te moje wpisy przypatrzeć się sobie samemu (mieć krytyczny wgląd wewnętrzny) jak i innym z najbliższej rodziny i środowiska, w którym nam przyszło żyć.

 Zacząłem pisać od zaburzeń osobowości po to właśnie, aby stwierdzić, czy mieścimy się w normie, czy też mamy odchylenia od normy i potrzebujemy pomocy psychologicznej, seksuologicznej i innej?

 Kiedy przedstawię już wszystkie zaburzenia osobowości to dopiero wtedy przejdę do porad z zakresu psychoterapii dialektyczno - behawioralnej.

1. Aaron T. Beck w "Terapia poznawcza zaburzeń osobowości" przedstawia na czym polega zaburzenie osobowości
narcystycznej:

  "Pacjenci z narcystycznym zaburzeniem osobowości zwykle zgłaszają się na terapię, ponieważ ktoś z otoczenia stawia im ultimatum, tracą dostęp do cennych zasobów albo stają w obliczu innego upokorzenia - utraty (domniemanego lub rzeczywistego) statusu w pracy lub sankcji dyscyplinarnych spowodowanych nieodpowiedzialnym, krzywdzącym, agresywnym zachowaniem bądź nadużyciem władzy". (str. 388). W swoim wieloletnim doświadczeniu jako były student teologii i świecki katecheta, a później też duchowny miałem okazję przebywać i przyglądać się różnym osobom zajmującym wysokie i średnie stanowiska zarówno w instytucji kościelnej, jak i państwowej. 

Jako kapelan tzw. "tirówek" przez okres ponad trzech lat swego posługiwania wśród nich miałem też okazję jakby od wnętrza przyjrzeć się osobom z TV Polsat, TVN, TV i redaktorom Radia i Prasy.

 Moje wnioski są następujące:

a) Osoby zajmujące wysokie stanowiska państwowe, społeczne, kościelne, polityczne osiągnęły sukcesy i pragną aplauzu i ciągłych pochwał.

b) Ze względu na to że posługiwałem najbardziej życiowo "poturbowanym" osobom spotykałem się z lekceważeniem mojej osoby, odrzuceniem mnie z różnych środowisk, w tym też kościelnych, i od niektórych moich obecnych przełożonych.

c) Przyglądając się tym osobom wyżej ode mnie postawionym w hierarchii zawsze dziwiłem się, że nie mają oni empatii i współczucia wobec innych, życiowo "poszkodowanym".

d) Osoby o zaburzeniu osobowości narcystycznej  są bardzo czułe na swoim punkcie i chorobliwie dbają o swój wizerunek osobisty, i zawodowy związany z zajmowanym wysokim stanowiskiem, nie przyjmują jakiejkolwiek krytyki, a kiedy takowa pada są bardzo napastliwi, mściwi, bezlitośni, i bardzo wytrwali w swoich dążeniach wielkościowych.

3. Do cech klinicznych zaburzenia osobowości narcystycznej należą zachowania i stwierdzenia, które sygnalizują wyolbrzymione poczucie własnej wielkości.

 Liczy się pełnienie totalitarne władzy i prestiż w formie podziwiania przez wszystkich wokół pacjenta. Narcysta oczekuje od innych z otoczenia "oklasków", które potwierdzają jego urojoną wielkość.

Osoby z tym zaburzeniem nie widzą u siebie żadnych wad i popełnianych błędów a tylko wszystkie możliwe i najlepsze walory osobowości, czyli uważają siebie za bezbłędnych i doskonałych. U innych natomiast widzą same wady i błędy i nimi pogardzają.

 Aaron T. Beck przedstawia też inne stwierdzenia co do osób narcystycznych: "...Przedstawiają siebie jako przypadki "fascynujące", ale rzadko przyznają się do żalu, skruchy i odpowiedzialności za własne problemy - o ile w ogóle przyznają, że je mają. Pacjent narcystyczny z dużą pewnością siebie domaga się uznania swoich osiągnięć, dóbr materialnych, przymiotów fizycznych i statusu społecznego. Ta demonstracja siły jest jednak dość kruchą tarczą, która ma ochraniać pacjenta przed przekonaniami o własnej niższości i niezasługiwaniu na miłość oraz przed poczuciem wstydu. Innym objawem klinicznym jest łamanie reguły wzajemności społecznej . Pacjent narcystyczny kompulsyjnie domaga się uznania, a jednak nie potrafi doceniać innych - zamiast tego nieustannie rywalizuje i wywyższa się, miażdżąc każdego, kto odważy się postawić stopę na jego "terytorium"... W konfrontacji z granicami i krytyką pacjenci z osobowością narcystyczną - do tej pory czarujący - mogą nagle w defensywie zmienić się w złośliwych i agresywnych brutali. (str 389). 

Na zakończenie podam klasyfikację zaburzenia osobowości narcystycznej wg DSM - 5, czyli Kryteria diagnostyczne. Będzie dobrze jeśli podejdziemy do siebie bardziej uważnie i krytycznie niezależnie od zajmowanej pozycji społecznej, czy wykonywanego zawodu. 

Wystarczy 5 wskaźników, aby uznać u siebie czy w gronie najbliższych nam osób zaburzenie osobowości narcystycznej.

4. Narcystyczne zaburzenie osobowości:

"Stały wzorzec zachowań i reakcji emocjonalnych związany z poczuciem wyższości (w wyobraźni i zachowaniu), potrzebą bycia podziwianym i brakiem zdolności do współodczuwania, rozpoczynający się u młodych dorosłych i występujący w różnych warunkach, charakteryzujący się co najmniej pięcioma (kryteriami) z poniższych:

a) Wielkościowe przekonania co do swej wartości (np. wyolbrzymianie swoich osiągnięć i talentów, oczekiwanie bycia traktowanym lepiej niż inni, pomimo braku znaczących osiągnięć).

b) Pochłonięcie wyobrażeniami o nieograniczonym: sukcesie, władzy, doskonałości, pięknie lub miłości idealnej.

c) Przekonanie o byciu kimś wyjątkowym i niepowtarzalnym, tym samym rozumianym wyłącznie przez osoby (lub instytucje) o wysokim statusie społecznym i zdolnym do przebywania wyłącznie w towarzystwie takich osób.

d) Nadmierna potrzeba bycia podziwianym.

e) Poczucie bycia uprzywilejowanym (tzn. irracjonalne oczekiwania bycia szczególnie traktowanym lub zakładanie z góry, że różne oczekiwania zostaną spełnione).

f) Wykorzystywanie innych osób do spełnienia swoich celów.

g) Brak zdolności współodczuwania: niechęć do rozpoznawania lub identyfikowania się z uczuciami albo potrzebami innych osób.

h) Częste poczucie zazdrości wobec innych lub przekonanie o tym, że to inni są zazdrośni.

i) Aroganckie, wyniosłe zachowanie lub postawa. (totalne lekceważenie innych - moja dop).