Blog Post
CBT - Techniki terapii poznawczo - behawioralnej cz. II
Padre Camillo • lis 23, 2019
Techniki: 1. Analiza zmienności przekonania 2. Klasyfikowanie zniekształceń w myśleniu
Eksponując w kolejnych rozdziałach techniki terapeutyczne poznawczo - behawioralne będę posługiwał się nazewnictwem zastępczym pisząc o terapii poznawczo- behawioralnej. Uważam jako długoletni terapeuta, że wszyscy badacze behawioralni wnieśli bardzo dużo wiedzy i doświadczeń do CBT - terapii poznawczo - behawioralnej, ale na szczególną uwagę zasługuje Robert L. Leahy, na którego technikach będę się opierał cytując lub interpretując jego dorobek terapeutyczny w dalszych rozdziałach. Nie pomniejszam tym samym innych współtwórców terapii CBT - poznawczo - behawioralnej, bo wnieśli oni również swoje naukowe doświadczenia i współtworzyli tę współczesną najbardziej popularną terapię. Kiedy będę pisał o terapii poznawczo - behawioralnej to na względzie zawsze będę miał ich współudział. Z wielkiego szacunku dla ewolucji wszelkich terapii będę również się na nich posiłkował, chociażby na PPP - pragmatycznej terapii psychodynamicznej, DBT - dialektycznej terapii behawioralnej i innych. Będę używał nazewnictwa dotyczącego terapii poznawczo - behawioralnej naprzemiennie określając ją jako terapię poznawczą lub behawioralną. Jest to tożsame z moimi wcześniej używanymi zamiennikami nazewnictwa dotyczącymi metod DBT - dialektycznej terapii behawioralnej, która wypracowała swoje techniki przejęte później i wchłonięte do terapii CBT, czyli terapii poznawczo - behawioralnej. Techniki te są skuteczne w leczeniu i to jest głównym moim założeniem oraz wykorzystaniem tych metod DBT w procesach leczenia cierpiącego pacjenta. Techniki te okazały się skuteczne i to dla mnie jest największą motywacją do ich stosowania w procesach terapeutycznych.
Obecnie terapia CBT - poznawczo - behawioralna należy do najczęściej stosowanych form terapii w większości krajów zachodnich USA. Placówki lecznictwa otwartego i zamkniętego, ośrodki lecznicze i rehabilitacyjne udzielają dziś terapii poznawczej pierwszeństwa w leczeniu większości zaburzeń psychicznych. Terapia poznawczo behawioralna jest formą psychoterapii, która stanowi połączenie teorii behawioralnych i poznawczych. To nie tylko metoda leczenia, lecz także model wyjaśniający genezę wielu zaburzeń. Jej główna teza głosi, że sposób myślenia wywiera decydujący wpływ na uczucia i zachowanie.
Dr Jacek Kubitsky we wstępie do "Vademecum terapeuty poznawczego" stwierdza następująco: "Na bezprecedensową popularność terapii poznawczo - behawioralnej złożyło się kilka czynników, spośród których należy wymienić: zorientowanie na cel, skuteczność, przystępność metod leczenia oraz krótkoterminowość. Inną jej zaletą jest jasna struktura sesji terapeutycznych, przejrzystość procedur i wymógł sprawozdawczości. Podkreślenie udziału pacjenta w procesie terapeutycznym - począwszy od sformułowania problemu, a skończywszy na wyborze metod i technik - jest wyrazem emancypacji pacjenta i poczucia współodpowiedzialności za proces leczenia".
(s. 8)
1. Technika: Analiza zmienności przekonania
Myśli, uczucia, zachowania i zdarzenia są zmienne. Dla przykładu osoba będąca w stanie depresji lub lęku często w danym momencie jest zafiksowana negatywną myślą lub uczuciem i nie zdaje sobie sprawy z tego, że z czasem te trudne doświadczenia zmieniają się, i przekształcają. Fakty zmieniają się pod wpływem docierania do nas nowych informacji, które zaprzeczają poprzednim myślom i stwarzają bardziej dla nas przyjazny kontekst, w którym ich doświadczamy.
Jeśli chcemy spojrzeć na nasze przekonania z perspektywy czasu to warto zrozumieć, że w obecnym czasie i okolicznościach mogą mieć różną siłę i trafność. Terapeuta pracujący z pacjentem może ocenić u niego zmienność jego przekonania. Terapeuta behawioralny kładzie nacisk na jedno konkretne przekonanie i zmiany, które się w nim dokonały w różnych okolicznościach, w określonym czasie.
a) Terapeuta może poprosić pacjenta, aby przez np. tydzień uważnie obserwował i zapisywał to, jak zmienia się jego wiara w dane przekonanie. Trzeba sobie zdawać sprawę z faktu, że pacjent nie zawsze jednakowo jest zdolny skupić się na wybranej myśli i nią się przejąć. Zależy to zapewne od pory dnia, rozmaitych okoliczności towarzyszących i następujących po nich kolejnych zdarzeń w życiu codziennym pacjenta. Wszelkie zmiany w intensywności danego przekonania i wahania pozwalają na zmianę terapeutyczną. Można pytać pacjenta podczas bezpośredniej czy telefonicznej sesji o jego wiarę w prawdziwość jego myśli - przekonania.
b) Kiedy następują zmiany można zapytać pacjenta o siłę jego przekonania. Można zastosować np. skalę od 0 - 10. Robię to również badając afekt pacjenta na początku i na końcu każdej sesji. Daje to efekt gdy pacjent zauważa, że jego nastrój podczas sesji poprawił się np. w skali od 0 - 10. Na początku sesji był np. 3 a wzrósł do 6 na zakończenie sesji,
Podobnie będzie jeśli pomożemy podważyć fałszywe przekonania pacjenta o samym sobie. Nastąpi to przez obniżenie siły przekonania u pacjenta. Sam stwierdzi, że jego samopoczucie - afekt podniósł się a jego wcześniejszy smutek się zmniejszył.
c) Robert l. Lahy w "Techniki terapii poznawczej" zauważa różne problemy związane z przekształcaniem przekonań. Stwierdza on, że: "pacjenci odczuwają mniejszą motywację do prowadzenia zapisów negatywnego przekonania, gdy czują się lepiej. Należy wyraźnie zaznaczyć, że okres lepszego samopoczucia dostarcza wiele przydatnych informacji. Jeśli na przykład pacjent myśli: "Nie mam nic do zaoferowania, bo jestem nieudacznikiem", ale zauważa, że jego wiara w prawdziwość tej myśli podczas rozmów z przyjaciółmi wynosi 0 %, to zyskuje ważną informację, która może zainspirować następującą interwencję i pytanie: "Gdy pańskie przekonanie się zmienia, proszę planować zadania związane z pozytywnymi myślami. Poza tym skoro to się zmienia, to, być może, nie jest trafne? Jakie informacje bierze pan pod uwagę w chwilach mniej negatywnego nastawienia?".
(s. 39)
Ta analiza pozwoli pacjentowi zrozumieć, że myśli negatywne o sobie samym - przekonania nie są prawdziwe i w ten sposób następuje polepszenie afektu w procesie terapeutycznego leczenia.
2. Technika: Klasyfikowanie zniekształceń w myśleniu
Osoby cierpiące na depresję lub zaburzenia depresyjne osobowości i lękowe bardzo często zniekształcają myśli według tego samego wzorca. Do tych zniekształceń należą np. wyciąganie zbyt pochopnych wniosków, personalizacja negatywnych zdarzeń czy używanie wobec siebie etykiety "nieudacznika".
W modelu poznawczym stwierdza się, że przykre emocje wiążą się z tendencyjnością i zniekształceniami w myśleniu. Negatywne myśli automatyczne (czyli te, które pojawiają się w umyśle spontanicznie) mają związek z negatywnym afektem czy też z zachowaniem dysfunkcjonalnym i pacjentowi wydaje się, że ma to potwierdzenie w rzeczywistości.
Myśli automatyczne to np. "Nigdy nie będę szczęśliwa", "Jestem głupi", "Nikt mnie nie lubi/kocha", "To wszystko moja wina", "On myśli, że jestem nudna".
Myśli automatyczne mogą być zgodne z prawdą, w pewnym stopniu zgodne z prawdą i całkowicie niezgodne z prawdą. Jedna tylko myśl może mieć więcej niż jedno zniekształcenie. Oto przykład takich zniekształceń: "Jeśli pójdę na tę imprezę, to ona pomyśli, że jestem nudny" (jest to przykład tzw. "przepowiadania przyszłości" i tzw. "czytania w myślach drugiej osoby"). Beck i inni badacze rozpoznali przeróżne rodzaje zniekształceń myśli automatycznych. Najczęstsze zniekształcenia myśli automatycznych występują w depresji, w depresyjnych zaburzeniach osobowości, lękach i złości.
a) Jeśli chcesz możesz przeanalizować myśli, które podam jako przykłady zniekształceń, aby stwierdzić czy nie pojawiają się w Twoim umyśle? Jeśli tak, to możesz rozpocząć ich przekształcanie. W nawiasie możesz określić jakie zniekształcenia zawierają w sobie te myśli? Podam kilka przykładów negatywnych "myśli automatycznych" i w nawiasach określenie kategorii tych zniekształceń:
- "Jestem nieudacznikiem" (Etykietowanie).
- "Jej zdaniem jestem nieatrakcyjny" (Czytanie w myślach).
- "Nic, co robię, się nie udaje" (Myślenie w kategoriach "wszystko albo nic").
- "Każdy mógłby to zrobić - to nic nie znaczy" (Umniejszanie pozytywów).
Jeśli chcesz zrobić powyższe ćwiczenie to określ jaki rodzaj zniekształceń zawierają niżej podane tzw. "myśli automatyczne".
- "Jego zdaniem jestem do niczego" (...)
- " Nie lubią mnie" (...)
- "Pewnie wyglądam żałośnie" (...)
b) Na takie powyżej pojawiające się przekonania można znaleźć kontrargumenty chcąc zmniejszyć intensywność tych zniekształceń. Możesz skorzystać, jeśli chcesz z podanych poniżej kontrargumentów do negatywnych myśli automatycznych? Są to następujące moje sugestie:
- "Nie mam na to żadnych dowodów".
- "Wyciągam zbyt pochopne wnioski".
- "Dlaczego mieliby mnie lubić skoro mnie nie znają".
- "Jestem równie dobry jak inni".
- "Nie potrzebuję ich aprobaty".
- "Nie muszę na nikim robić wrażenia".
- "A może lepiej niech oni się zastanowią, czy ja ich lubię?".
c) W "Techniki terapii poznawczej" badacz i terapeuta podaje również potencjalne problemy związane z przekształcaniem myśli automatycznych i przekonań o sobie, o innych i o świecie: "Według niektórych pacjentów, przedstawianie ich myśli w kategoriach zniekształceń sugeruje, że są głupi lub niespełna rozumu. Należy wyjaśnić, ze niektóre negatywne myśli trafnie opisują rzeczywistość - to niezwykle ważne. Na przykład stwierdzenie: "Ona mnie nie lubi", klasyfikujemy jako czytanie w myślach, choć przecież może to być prawda. Dana koleżanka rzeczywiście może mnie nie lubić. Zwykle mówię pacjentom, że używamy określenia "zniekształcenia poznawcze", ponieważ jest to wygodny sposób klasyfikacji, ale wiele negatywnych myśli zawiera ziarno prawdy. Gdy uda się nam odkryć te wzorce i prawidłowości w myśleniu - nazwijmy to "czytaniem w myślach", które wiążą się z uczuciem przygnębienia, wówczas będziemy mogli opracować stosowne interwencje.
Klasyfikowanie myśli nie jest równoznaczne z ich kwestionowaniem czy negowaniem. Musimy najpierw rozważyć fakty. W niektórych przypadkach terapeuta, zamiast mówić o "zniekształceniach", może używać pojęć "nawyki poznawcze", "tendencje" lub "wzorce", ponieważ w uszach niektórych pacjentów słowo "zniekształcenie" brzmi zbyt krytycznie".
(s. 41)
Powyższe dwie techniki terapeutyczne są kluczowymi do wykorzystania na początkowych sesjach terapii CBT poznawczo - behawioralnej, jak również DBT dialektycznej terapii behawioralnej i innych.
Pamiętne spotkanie ze św. Wandą Półtawską - przyjaciółką duchową św. Jana Pawła II w Krakowie dn. 6 października 2023 r. Poniższy wiersz o tym spotkaniu napisałem w dniu jej przejścia do Nieba 24 października 2023 r. (w pół godz.)
Wiersz pt. "Miłosierny Panie niech mi się stanie..." napisałem 22 października 2023 r. po moich duchowych i ludzkich przeżyciach w Kalwarii Pacławskiej i w Markowej.
Wiersz pt: "Wielkie Upokorzenie ku Wielkiemu Przeistoczeniu" powstał w 15 minut 2 lipca 2023 r. sprowokowany zadanym mi pytaniem: "Ile dziewczyn uratowałem z procederu prostytucji?"
Wiersz napisany 11 czerwca 2023 r. "w tri miga" (15 min). Tytuł jest w j. aramejskim a brzmi: "He hle ine"
Wiersz powstał 11 czerwca 2023 r. "w tri miga"! (15 min). Tytuł jest w j. aramejskim i brzmi: "Szehlete mne"
Wiersz pt. "MALHUTAH - KRÓLESTWO" w podtytule "Zaduiszczi - Zadośćuczynienie" został napisany 17 maja 2023 r. w Wigilię Uroczystości Wniebowstąpienia Pana Jezusa a zarazem w Wigilię 103 Rocznicy Urodzin św. Jana Pawła II w 2 godziny
Ten wiersz napisałem 17 II 2023 r. Eksponuję go z racji 103 rocznicy urodzin naszego ukochanego świętego papieża Jana Pawła II na 18 maja 2023 r.
Eksponuję w tej części 3 wiersz mojej kuzynki Doroty P. z Bełchatowa pt. "Przyszłość"
Wiersz pt: "Odmów początek pacierza. Zakładaj deski na nogi i jedź do Nieba" jest napisany 5 lutego 2023 r. pod Harendą w Zakopanym ku czci i pamięci Św. Jana Pawła II w 18 rocznicę Jego przejścia do Nieba - niechaj On nam dopomaga na teraz i na zaś
Zamieszczam dwa wiersze, które napisała Dorota P. z Bełchatowa. Ich tytuły to: "Przyszłość", "Czym jest przyszłość?"
Ks. Marek Poryzała ukończył w 2013 r podyplomowe studia z zakresu seksuologii klinicznej w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Jest kompetentny jeśli chodzi o pomoc terapeutyczną zarówno dla ludzi wierzących jak i niewierzących. Jest specjalistą z doświadczeniem w zakresie różnych uzależnień.
Kontakt
„Miałam okazję poznać księdza Marka w sierpniu 2017 roku. Znajomość utrzymujemy do tej pory. Zaimponował mi umiejętnością takiego działania, żeby życie innych ludzi było chociaż trochę lepsze. Jego aktywność idzie w parze z kwalifikacjami do udzielania pomocy psychologicznej a predyspozycje wspierają w sytuacjach kryzysowych. W swoich działaniach mediacyjnych dał się poznać jako profesjonalista, autentyczny, naturalny i otwarty na drugiego człowieka. W sprawach ważnych jest bezkompromisowy, konkretny i zasadniczy. W swojej pracy łączy w syntetyczny sposób wiarę, psychologię i seksuologię. Ma duże doświadczenie w prowadzeniu konsultacji małżeńskich. Zdarza się, że samodzielne rozwiązywanie konfliktów generuje kolejne problemy. Jeśli chce się ratować swoje małżeństwo warto sięgnąć po pomoc. Komunikatywność księdza Marka wskazuje, że ma do takich zadań powołanie.
Jest bezstronny, dyskretny i dyspozycyjny. Czytałam, że mediator to
tłumacz ludzkich pragnień. Zachęcające, prawda?“
Marzenna Wiśniewska, Bydgoszcz
„Marek Poryzała to kapłan - człowiek - ideowiec. Bez wątpienia odmienia życie innych ludzi stawiając nowe wyzwania, wymagania, perspektywy...
Jest pasterzem, który gorliwie kieruje dusze ludzkie ku Światłości. Zawsze w centrum stawia Trójcę Przenajświętszą i Błogosławioną Maryję Dziewicę. Podczas pracy z nim poznałem go jako wizjonera, osobę bardzo kreatywną, myślącą nieszablonowo. Osobę, która cały czas szuka rozwiązań, rozwija się wszechstronnie dzięki czemu może doskonalić siebie i innych.
Człowiek z ludu wzięty, dla ludu ustanowiony..“
Stanisław "Kadłubek", Słupsk